Zwolnienie lekarskie (L4) w Polsce: Prawa, Obowiązki i Zasady
Zwolnienie lekarskie, powszechnie znane jako L4, to kluczowy dokument w polskim systemie pracy. Usprawiedliwia Twoją nieobecność w pracy z powodu choroby. Zrozumienie zasad L4 jest ważne dla każdego pracownika i pracodawcy. Ten artykuł wyjaśnia kluczowe kwestie związane ze zwolnieniem lekarskim. Dowiesz się, jak długo możesz przebywać na L4. Poznasz zasady wypłaty wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Wyjaśniamy też Twoje prawa i obowiązki podczas choroby.
Czym jest zwolnienie lekarskie i system e-ZLA?
Zwolnienie lekarskie to urzędowe zaświadczenie. Wystawia je lekarz. Dokument potwierdza Twoją czasową niezdolność do pracy. Jest to jedyny dowód usprawiedliwiający Twoją chorobę w pracy. Data na zwolnieniu to dzień rozpoczęcia niezdolności.
Obecnie zwolnienia lekarskie są wyłącznie elektroniczne. System e-ZLA funkcjonuje od 1 grudnia 2018 roku. Lekarz wystawia e-zwolnienie w systemie. Zaświadczenie trafia automatycznie do ZUS i Twojego pracodawcy. Możesz je sprawdzić na Platformie Usług Elektronicznych (PUE ZUS) lub Internetowym Koncie Pacjenta (IKP). E-zwolnienie wystawia się od dnia badania. Można je wystawić wstecz do trzech dni przed badaniem. Lekarz może wystawić L4 do przodu maksymalnie na 4 dni. Zwolnienia wystawiają lekarze różnych specjalności. Mogą to być lekarze POZ lub specjaliści.
Czy lekarz może wystawić zwolnienie wstecz?
Tak, lekarz może wystawić zwolnienie lekarskie z datą wsteczną. Może to zrobić maksymalnie do trzech dni przed dniem badania. Wyjątki dotyczą sytuacji, gdy badanie odbyło się po okresie choroby.
Czy można anulować e-zwolnienie?
Tak, lekarz może anulować e-zwolnienie. Jest to możliwe, gdy stwierdzi błąd w wystawionym dokumencie. Anulowanie odbywa się przez system e-ZLA.
Jak długo można przebywać na zwolnieniu lekarskim (L4)?
Standardowy okres zwolnienia lekarskiego w Polsce wynosi 182 dni. Dotyczy to jednego okresu zasiłkowego. Okres ten liczy się od pierwszego dnia niezdolności do pracy. Wlicza się do niego wszystkie dni niezdolności. Dotyczą one tej samej choroby lub różnych chorób. Ważne jest, aby przerwa między zwolnieniami nie przekroczyła 60 dni. Jeśli przerwa jest dłuższa, zaczyna się nowy okres zasiłkowy.
Maksymalna długość L4 może być dłuższa w szczególnych przypadkach. Dla osób chorych na gruźlicę wynosi 270 dni. Kobiety w ciąży również mogą przebywać na L4 do 270 dni. Pracownica w ciąży może przedstawić zaświadczenie o ciąży. Nie zwalnia jej to jednak z obowiązku pracy. Nauczyciele mają możliwość skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. Jest to alternatywa dla L4.
Ile dni L4 przysługuje w ciągu roku?
Standardowo przysługuje 182 dni zwolnienia lekarskiego w ciągu jednego okresu zasiłkowego. Okres ten może być wydłużony do 270 dni w przypadku gruźlicy lub ciąży.
Maksymalny czas trwania zwolnienia lekarskiego w dniach
Świadczenie rehabilitacyjne po wyczerpaniu okresu zasiłkowego
Po wyczerpaniu 182-dniowego okresu zasiłkowego możesz ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Przysługuje ono, gdy dalsze leczenie lub rehabilitacja dają szansę na powrót do pracy. O świadczenie ubiegają się osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym. Decyzję o przyznaniu świadczenia wydaje lekarz orzecznik ZUS. Świadczenie rehabilitacyjne można pobierać maksymalnie przez 12 miesięcy.
Jak długo można pobierać świadczenie rehabilitacyjne?
Świadczenie rehabilitacyjne można pobierać maksymalnie przez 12 miesięcy. Przyznaje je lekarz orzecznik ZUS.
Zasady wypłaty wynagrodzenia i zasiłku chorobowego
Pracownik na zwolnieniu lekarskim ma prawo do świadczeń pieniężnych. Przez pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym wynagrodzenie wypłaca pracodawca. Dotyczy to pracowników poniżej 50. roku życia. Pracodawca finansuje to wynagrodzenie. W przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat, pracodawca płaci przez pierwsze 14 dni. Po tym okresie wypłatę świadczenia przejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Zasiłek chorobowy wypłaca ZUS. Przysługuje on od 34. dnia choroby (lub od 15. dnia dla osób powyżej 50 lat). Zasiłek przysługuje przez okres trwania niezdolności. Nie może być on dłuższy niż 182 dni. Wyjątkiem jest ciąża lub gruźlica. Wtedy zasiłek może trwać do 270 dni.
Wysokość wynagrodzenia chorobowego wynosi zazwyczaj 80% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Liczy się je z ostatnich 12 miesięcy. Zasiłek chorobowy jest wypłacany w podobnej wysokości. W przypadku ciąży świadczenie rehabilitacyjne wynosi 100% podstawy wymiaru. Przez pierwsze 3 miesiące świadczenia rehabilitacyjnego przysługuje 90% podstawy. Przez pozostały okres jest to 75%.
Dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez pracodawcę i ZUS
Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje po określonym okresie ubezpieczenia. Dla ubezpieczenia obowiązkowego jest to 30 dni. Dla ubezpieczenia dobrowolnego jest to 90 dni. Zasiłek chorobowy może przysługiwać po ustaniu zatrudnienia. Wypłaca się go wtedy maksymalnie przez 91 dni.
Kto płaci za zwolnienie lekarskie?
Pracodawca płaci wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni (lub 14 dni dla pracowników powyżej 50 lat) w roku. Po tym okresie wypłatę zasiłku przejmuje ZUS.
Prawa i obowiązki pracownika na L4
Przebywając na zwolnieniu lekarskim masz określone prawa. Masz prawo do świadczeń pieniężnych. Obejmują one wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy. Masz prawo do ochrony przed zwolnieniem z pracy. Pracodawca nie może rozwiązać umowy w trakcie Twojej usprawiedliwionej nieobecności. Dotyczy to pracowników zatrudnionych dłużej niż 3 miesiące. Okres ochronny trwa do końca okresu zasiłkowego. Po powrocie do pracy po długim L4 (ponad 30 dni) masz prawo do badań kontrolnych. Pracodawca ma obowiązek skierować Cię na takie badania.
Masz też ważne obowiązki. Musisz niezwłocznie powiadomić pracodawcę o swojej nieobecności. Zrób to najpóźniej drugiego dnia nieobecności. Możesz to zrobić telefonicznie lub mailowo. Najczęstszą przyczyną nieobecności jest Twoja choroba. Może być to też choroba dziecka. Pracownik musi stosować się do zaleceń lekarza. Pomaga to szybciej odzyskać zdolność do pracy. Nie możesz wykonywać pracy zarobkowej podczas L4. Nie powinieneś też wykonywać czynności niezgodnych z celem zwolnienia.
Nadużycie L4 może prowadzić do utraty prawa do zasiłku. Może też być podstawą do rozwiązania umowy.
w razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy.
Co można robić na zwolnieniu lekarskim?
Na zwolnieniu lekarskim należy stosować się do zaleceń lekarza. Często oznacza to pozostanie w domu. Nie można wykonywać pracy zarobkowej. Nie wolno też wykonywać czynności, które opóźniają powrót do zdrowia. Lekarz może zezwolić na spacery, jeśli są wskazane w leczeniu.
- Zgłoś pracodawcy informację o zwolnieniu nie później niż w drugim dniu nieobecności.
- Stosuj się do zaleceń lekarza.
Prawa i obowiązki pracodawcy w związku ze zwolnieniem lekarskim
Pracodawca ma obowiązek przyjąć informację o Twoim zwolnieniu. Otrzymuje ją elektronicznie z systemu e-ZLA. Pracodawca musi niedopuścić Cię do pracy, gdy jesteś na L4. Ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie chorobowe przez określony czas. Następnie przekazuje dokumenty do ZUS. ZUS przejmuje wypłatę zasiłku.
Pracodawca ma prawo kontrolować pracownika na L4. Kontrola może dotyczyć prawidłowości wykorzystania zwolnienia. Może sprawdzić, czy pracownik nie wykonuje pracy zarobkowej. Może też weryfikować, czy pracownik nie wykonuje czynności sprzecznych z zaleceniami lekarskimi. Kontrola odbywa się w miejscu pobytu pracownika. Jeśli pracodawca ma wątpliwości, może zwrócić się o kontrolę do ZUS.
ZUS również przeprowadza kontrole zwolnień. Weryfikuje prawidłowość wystawiania zwolnień. Sprawdza też, czy zwolnienie jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. W 2023 roku ZUS skontrolował 461,2 tys. zwolnień. Zakwestionował 28,9 tys. z nich. Stanowi to 6,2% kontrolowanych zwolnień.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika na L4?
Pracodawca zasadniczo nie może zwolnić pracownika w trakcie usprawiedliwionej nieobecności z powodu choroby. Ochrona trwa do końca okresu zasiłkowego. Kodeks pracy przewiduje możliwość rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Dotyczy to długotrwałej choroby. Jest to możliwe po wyczerpaniu okresu zasiłkowego.
- Pracodawca powinien zwrócić się do ZUS o kontrolę. Zrób to, jeśli masz wątpliwości co do zwolnienia.
Zmiany w systemie zwolnień lekarskich
System zwolnień lekarskich stale się rozwija. Od 1 listopada 2024 roku wprowadzono kluczowe zmiany. Pulpit Lekarza został wyłączony. Lekarze i asystenci medyczni korzystają z nowej aplikacji mobilnej mZUS. Aplikacja mZUS jest głównym narzędziem do obsługi e-zwolnień. Umożliwia wystawianie i anulowanie e-ZLA. Daje dostęp do szczegółów zaświadczeń. Pozwala na pobieranie danych pacjenta i pracodawców. Można też złożyć wnioski o rehabilitację leczniczą.
Zgodnie z informacją opublikowaną przez ZUS, aplikacja mZUS ma być głównym narzędziem do obsługi zwolnień lekarskich.
- Zapoznaj się z nowymi procedurami wystawiania L4. Dotyczy to lekarzy i pacjentów.
Zrozumienie praw i obowiązków związanych z L4 jest kluczowe. Zapewnia to płynność procesów w firmie. Chroni prawa pracownika w trudnych chwilach. Przepisy dotyczące L4 reguluje Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Wspierają je też przepisy Kodeksu pracy.
