Zwolnienie lekarskie (L4) – kompletny przewodnik po Twoich prawach i obowiązkach
Zwolnienie lekarskie, znane jako L4, to kluczowy dokument dla pracownika. Potwierdza niezdolność do pracy z powodu choroby lub opieki. Wyjaśniamy zasady L4, prawa i obowiązki oraz zmiany od 2025 roku.
Czym jest zwolnienie lekarskie (L4)?
Zwolnienie lekarskie to formalne zaświadczenie. Potwierdza Twoją czasową niezdolność do pracy. Wydaje je lekarz. L4 usprawiedliwia Twoją nieobecność. Pozwala też uzyskać wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek. Nazwa „L4” pochodzi od starego formularza. Obecnie zwolnienia są elektroniczne.
Dokument e-ZLA automatycznie trafia do ZUS i pracodawcy. System działa od 2018 roku. Lekarze wystawiają zwolnienia elektronicznie od grudnia 2018 roku. System PUE ZUS obsługuje e-zwolnienia.
Kto może otrzymać zwolnienie lekarskie?
Prawo do L4 ma każda osoba zatrudniona. Dotyczy to umowy o pracę. Osoby na umowie zlecenia też mogą otrzymać L4. Muszą opłacać dobrowolne składki chorobowe. Lekarz wystawia zwolnienie tylko ubezpieczonym. Zwolnienie lekarskie może wystawić lekarz.
Jak uzyskać zwolnienie lekarskie?
Zwolnienie wystawia lekarz. Może to zrobić podczas wizyty stacjonarnej. Możliwa jest też teleporada. L4 online to zwolnienie z porady telemedycznej. To legalna i wygodna forma. Nie musisz wychodzić z domu. Wszystkie zwolnienia mają formę elektroniczną (e-ZLA).
- Skontaktuj się z lekarzem.
- Opisz swoje objawy.
- Lekarz oceni Twój stan zdrowia.
- Wystawi e-ZLA, jeśli jesteś niezdolny do pracy.
Zwolnienie lekarskie może wystawić lekarz psychiatra. ZUS ZLA usprawiedliwia nieobecność. Dokument pozwala też uzyskać świadczenia.
L4 a wynagrodzenie i zasiłek chorobowy
Na L4 otrzymujesz świadczenie pieniężne. Przysługuje Ci wynagrodzenie lub zasiłek. Podstawa wymiaru zasiłku rośnie. Wzrasta wraz z płacą minimalną. Od 1 stycznia 2025 najniższa krajowa wynosi 4666 zł brutto. Minimalna podstawa zasiłku to 4026,29 zł. Dzienne wynagrodzenie chorobowe wynosi 134,21 zł. Osoby na L4 otrzymają wyższe świadczenia.
Kto płaci za L4? Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe. Robi to przez pierwsze 33 dni choroby w roku. Po 33 dniach obowiązek przechodzi na ZUS. Dla osób powyżej 50 lat pracodawca płaci przez 14 dni. Następnie płaci ZUS. Warunkiem wypłaty jest wysyłka e-ZLA do ZUS.
Wysokość świadczenia zależy od przyczyny. Standardowo wynosi 80% podstawy wymiaru. Podstawę liczy się ze średniego wynagrodzenia. Obejmuje 12 miesięcy przed chorobą. 100% świadczenia przysługuje w szczególnych przypadkach. Dotyczy to ciąży lub wypadku w pracy. Zasiłek w szpitalu wynosi 70%. Zasiłek po ustaniu zatrudnienia można dostawać do 91 dni. ZUS wypłaca chorobowe po ustaniu zatrudnienia. Pracownik ma prawo do świadczenia. Musi dostać e-ZLA w ciągu 14 dni po ustaniu zatrudnienia. Zasiłek przysługuje, gdy niezdolność trwała co najmniej 30 dni.
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek: 1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego… – Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 – nie dłużej jednak niż przez 182 dni… – Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Jak długo można przebywać na L4?
Maksymalny okres zwolnienia wynosi 182 dni. Liczy się dni od wystawienia zwolnienia. Obejmuje weekendy i święta. Istnieją wyjątki od tej zasady. W przypadku gruźlicy limit wynosi 270 dni. Dotyczy to także choroby w trakcie ciąży. Pracownica w ciąży może być nieobecna maksymalnie 270 dni. Osoby sprawujące opiekę mają inne limity. Opieka nad dzieckiem do 14 lat to 60 dni. Opieka nad innym członkiem rodziny to 14 dni.
Po długotrwałej chorobie można otrzymać świadczenie rehabilitacyjne. Przysługuje po wyczerpaniu okresu zasiłkowego. Może być przyznane na okres do 12 miesięcy.
Co wolno i czego nie wolno robić na L4?
Zwolnienie lekarskie przysługuje na czas choroby. Służy rekonwalescencji. Zwolnienia dzielą się na 'leżące’ i 'chodzące’. 'Leżące’ oznacza nakaz pobytu w domu. 'Chodzące’ pozwala opuszczać miejsce zamieszkania. W trakcie L4 nie wolno pracować. Nie wolno podejmować aktywności zarobkowej. Dotyczy to pracy zdalnej i stacjonarnej.
Nie warto więc podejmować aktywności zarobkowej w czasie zwolnienia.
ZUS i pracodawca mogą kontrolować L4. Sprawdzają, czy wykorzystujesz zwolnienie zgodnie z celem. Kontrolują, czy przebywasz pod wskazanym adresem. Mogą też sprawdzić, czy nie pracujesz. Nadużycie zwolnienia ma konsekwencje. Możesz stracić prawo do zasiłku chorobowego. Możliwe jest nawet zwolnienie dyscyplinarne.
Czego unikać na L4 'leżącym’:
- Remontowania mieszkania
- Koszenia trawy
- Wykonywania drobnych prac naprawczych
- Pracy w ogródku lub gospodarstwie
- Podróżowania, wyjazdów za granicę
- Udziału w imprezach rodzinnych (chyba że lekarz zezwolił na chodzenie i jest to uzasadnione stanem zdrowia)
udział pracownika we własnym ślubie w czasie zwolnienia lekarskiego zawierającego adnotację »chory może chodzić« nie koliduje z obowiązkami pracowniczymi i nie może być uznany za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p. – Wyrok Sądu Najwyższego
Osoba chora powinna bezwzględnie zająć się swoim zdrowiem i unikać ewentualnego rozprzestrzeniania choroby.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika na L4?
Pracownik na L4 korzysta z ochrony. Obowiązuje ochrona stosunku pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Dotyczy to okresu usprawiedliwionej nieobecności. Zakaz ten wynika z art. 41 Kodeksu pracy. Ochrona trwa, jeśli nie upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.
Oznacza to, że nie można niewadliwie złożyć oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. – Utrwalona linia orzecznicza Sądu Najwyższego
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia jest możliwe. Dotyczy to długotrwałej choroby. Warunki określa art. 53 § 1 Kodeksu pracy. Można rozwiązać umowę z winy pracownika. Jest to możliwe także w okresie zwolnienia lekarskiego.
Rozwiązanie umowy z winy pracownika jest możliwe w okresie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu przebywania na zwolnieniu lekarskim. – Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2008 r.
Okres ochronny po świadczeniu rehabilitacyjnym trwa do 12 miesięcy. Pracodawca musi uprzedzić o nieobecności. Należy to zrobić nie później niż w drugim dniu nieobecności. Wymaga tego Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r.
Zmiany w przepisach dotyczących L4 od 2025 roku
Od 1 stycznia 2025 roku weszły ważne zmiany. Wzrost płacy minimalnej podnosi minimalną podstawę zasiłku. Osoby na zwolnieniu otrzymają wyższe wynagrodzenie. To potwierdzona zmiana.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy. Projekt zakłada nowe zasady L4. Przewiduje obowiązek odbierania telefonów. Dotyczy to też odpowiadania na e-maile od szefa. Pracownik będzie mógł wyjechać za granicę. Będzie też mógł wykonywać inną pracę. Projekt trafił do konsultacji publicznych 25 października br. Termin zgłaszania uwag minął 18 listopada 2024 r. Te zmiany są na etapie projektu.
Oznacza to, że praca zarobkowa, jako negatywna przesłanka prawa do zasiłku chorobowego, nie będzie utożsamiana z każdą aktywnością ludzką realizowaną na każdej podstawie prawnej. – Projekt ustawy UD114
Zmienione przepisy mogą wpłynąć na sposób wypłacania wynagrodzeń. Dotyczy to świadczeń chorobowych.
Najczęściej zadawane pytania o L4 (FAQ)
Ile dni można przebywać na L4?
Standardowo można być na L4 maksymalnie 182 dni w roku. W przypadku gruźlicy lub ciąży limit wynosi 270 dni.
Kto płaci za L4?
Pracodawca płaci wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni. Po tym okresie zasiłek chorobowy wypłaca ZUS. Dla pracowników powyżej 50 lat pracodawca płaci przez 14 dni.
Czy na L4 można wychodzić z domu?
Zależy to od adnotacji na zwolnieniu. L4 'leżące’ wymaga pozostania w domu. L4 'chodzące’ pozwala na opuszczanie miejsca zamieszkania. Zawsze przestrzegaj zaleceń lekarza.
Czy można zwolnić pracownika na L4?
Zasadniczo pracownik na L4 jest chroniony przed wypowiedzeniem. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy w czasie usprawiedliwionej nieobecności. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia jest możliwe w określonych przypadkach, np. po wyczerpaniu okresu zasiłkowego lub z winy pracownika.
Ile dni pracy trzeba mieć, by uzyskać prawo do L4?
Pracownik na umowie o pracę zyskuje prawo do zasiłku po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Osoby opłacające dobrowolne składki (np. na umowie zlecenie) zyskują prawo po 90 dniach.
Jak sprawdzić swoje L4?
Możesz sprawdzić swoje e-zwolnienie na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Dostęp do danych mają też pracodawca i lekarz.
Co zrobić, gdy kończy się limit 182 dni L4?
Po wyczerpaniu limitu 182 dni (lub 270 dni) możesz ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Przyznaje się je na okres do 12 miesięcy, jeśli dalsze leczenie lub rehabilitacja dają szansę na powrót do pracy.
